Peter de Grote (1672-1725), tsaar en later keizer van Rusland, voerde ingrijpende hervormingen door die de Russische samenleving drastisch veranderden. Een van de meest opvallende was zijn verandering van kleding en mode, onderdeel van een bredere inspanning om Rusland te moderniseren en af te stemmen op de West-Europese normen. Peters kennismaking met de westerse cultuur tijdens zijn Grote Ambassade (1697-1698) beïnvloedde zijn wens om de Russische kleding te hervormen aanzienlijk.
Peter beschouwde traditionele Russische kleding, gekenmerkt door lange, zware gewaden en baarden, als ouderwets en onpraktisch. Hij geloofde dat het de achterlijkheid van Rusland symboliseerde in vergelijking met de slanke en moderne stijlen van West-Europa. Hij vaardigde een verschuiving uit naar West-Europese mode en introduceerde kortere, meer getailleerde jassen, broeken en kousen voor mannen. Deze verandering was niet alleen esthetisch; Peter zag het als een manier om de hygiëne, mobiliteit en efficiëntie te verbeteren, met name voor het leger en degenen die betrokken waren bij handarbeid.
Weerstand tegen deze veranderingen was wijdverbreid. Veel Russen klampten zich vast aan hun traditionele kleding, omdat ze het als een integraal onderdeel van hun culturele identiteit beschouwden. Om zijn hervormingen af te dwingen, legde Peter belastingen op aan degenen die weigerden hun baard te scheren of de nieuwe kledingstijlen aan te nemen. Mannen uit de hogere klasse kregen te maken met forse jaarlijkse boetes, terwijl mannen uit de lagere klasse een kleine vergoeding betaalden elke keer dat ze een stad binnenkwamen met een baard of traditioneel gewaad.
Degenen die weigerden de belasting te betalen of zich te conformeren aan de nieuwe dresscode, kregen te maken met verdere sancties. Wachten werden gestationeerd bij stadspoorten om de regels te handhaven, waarbij ze vaak de lange gewaden afsnijden van degenen die het waagden om in traditionele kleding binnen te komen. Deze krachtige aanpak benadrukt Peters vastberadenheid om met het verleden te breken en een nieuwe visie voor Rusland op te leggen. Hoewel financieel voordelig voor de staat, onderstreepten deze belastingen de autoritaire aard van Peters hervormingen en de culturele botsing die ze teweegbrachten.
Peters kledinghervormingen gingen verder dan alledaagse kleding. Hij verplichtte ook veranderingen in hofkleding, waarbij edelen verplicht werden West-Europese stijlen aan te nemen voor officiële gelegenheden. Hij introduceerde nieuwe uniformen voor het leger, naar het model van die van West-Europese legers. Deze veranderingen symboliseerden een breuk met het verleden van Rusland en een toewijding aan modernisering en integratie met Europa.
Naast de praktische en symbolische implicaties vertegenwoordigden de kledinghervormingen een diepere culturele verschuiving. Door westerse kleding op te leggen, wilde Peter de Russische samenleving van bovenaf transformeren, niet alleen het uiterlijk, maar ook de mentaliteit en het gedrag veranderen. Hij hoopte een meer gedisciplineerde, efficiënte en westers georiënteerde bevolking te bevorderen. Deze culturele transformatie strekte zich uit tot andere gebieden van het leven, waaronder onderwijs, de kerk en het leger.
Hoewel Peters hervormingen uiteindelijk bijdroegen aan de modernisering van Rusland, genereerden ze ook sociale spanningen en weerstand. De gedwongen acceptatie van westerse kleding vertegenwoordigde een aanzienlijke culturele breuk, die de complexe relatie tussen traditie en moderniteit in het Rusland van Peter de Grote benadrukte. De kleding- en moderevolutie staat daarom symbool voor zowel de transformerende ambitie als de autoritaire aard van de regering van Peter de Grote.
